KOMPETENCJE KLUCZOWE

 

Kompetencje zdefiniowane w Zaleceniu Parlamentu Europejskiego i Rady z 18 XII 2006r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie jako połączenie: wiedzy, umiejętności, postaw odpowiednich do sytuacji:

 

1.         porozumiewanie się w języku ojczystym

2.         porozumiewanie się w językach obcych

3.         kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne

4.         kompetencje informatyczne

5.         umiejętność uczenia się

6.         kompetencje społeczne i obywatelskie

7.         inicjatywność i przedsiębiorczość

8.         świadomość i ekspresja kulturalna.

 

 

PODSTAWY KOMPETENCJI KLUCZOWYCH

 

Wraz z procesami rozwojowymi dziecka tworzą się podstawy poszczególnych kompetencji kluczowych, np.:

-  rozwój mowy i poszerzanie się czynnego słownika pozwala na rozwijanie porozumiewania się w języku ojczystym i języku obcym oraz kompetencji społecznych i obywatelskich

- zabawa jako podstawowa aktywność dziecka kształtuje inicjatywność, przedsiębiorczość, świadomość i ekspresję kulturalną

- ciekowość i zadawanie pytań są podstawą do rozwoju kompetencji matematycznych i podstawowych kompetencji naukowo-technicznych oraz umiejętności uczenia się.

 

Rola zabawy w rozwijaniu kompetencji kluczowych

 

Zabawa staje się w wieku przedszkolnym podstawową aktywnością dziecka – źródłem jego wiedzy o świecie, identyfikatorem postaw moralnych, podstawą do rozwoju słownictwa oraz rozwoju intelektualnego, a także okazją do zawierania i podtrzymywania relacji społecznych z rówieśnikami i dorosłymi – w której toku dziecko mimowolnie, w sposób całkowicie naturalny zdobywa wiedzę i umiejętności.

 

 

1. POROZUMIEWANIE SIĘ W JĘZYKU OJCZYSTYM

 

Jest to zdolność do codziennego komunikowania się dziecka w środowisku przedszkolnym z dorosłymi i innymi dziećmi (np. komunikowanie własnych potrzeb, emocji).

            Przyjmuje się, że dziecko kończące wychowanie przedszkolne powinno umieć opowiadać o zdarzeniach z przedszkola, odpowiadać na pytania, wyjaśniać własną przynależność do rodziny, grupy, narodu.

 

Przykładowe działania przedszkola:

Codzienne wspomaganie rozwoju mowy poprzez:

- słuchanie utworów literackich czytanych zarówno przez nauczyciela, jak i zaproszonych gości

- wypowiedzi spontaniczne i kierowane

- ćwiczenia pamięci odtwórczej, nauka wierszy, ról

 - odgrywanie scenek (drama, zabawy paluszkowe, tatr kukiełkowy, pacynki)

- występy artystyczne dzieci w uroczystościach przedszkolnych uczestnictwo w konkursach recytatorskich

- prowadzenie codziennych różnorodnych zabaw logopedycznych (artykulacyjnych, oddechowych, logorytmicznych) dla całej grupy

- ćwiczenia grafomotoryki ręki – jako przygotowanie do pisania (np. plastelina, ciastolina, gazety, masa solna)

- wprowadzanie liter, naukę czytania prostych wyrazów i zdań, ćwiczenia usprawniające analizę i syntezę słuchowo wzrokową

- doskonalenie sprawności grafomotorycznej (kreślenie szlaczków literopodobnych na różnorodnym podłożu, kreślenie liter po śladzie i samodzielnie)

- kontakt z żywym słowem – nauczyciel, aktorzy (spektakle teatralne na miejscu oraz wyjazdowe, projekt Bajka Rodziców)

- biblioteczki w każdej sali – codzienny kontakt z literaturą dla dzieci (w tym poznawanie twórczości patrona)

- warsztaty biblioteczne – 1 x w miesiącu.

 

 

2. POROZUMIEWANIE SIĘ W JĘZYKACH OBCYCH

 

Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym opiera się na wprowadzaniu zabaw językowych, używaniu prostych zwrotów w języku obcym w sytuacjach codziennych – w zabawie i nauce, ukazywaniu korzyści, jakie wynikają z umiejętności posługiwania się językiem obcym.

            Przyjmuje się, że dziecko kończące przedszkole rozumie i reaguje na bardzo proste polecenia w języku obcym, a przygotowanie do posługiwania się językiem obcym odbywa się przez zabawę.

 

Przykładowe działania przedszkola:

- W ramach realizacji zadań z tego obszaru dzieci uczestniczą w zajęciach języka angielskiego 2 x w tygodniu po 30 minut (5 i 6-latki) oraz 2 x w tygodniu po 15 minut (3 i 4-latki).

- Podczas zajęć przedszkolaki poznają i utrwalają podstawowe słowa i zwroty w języku angielskim (np. podają swoje imię, wiek, określają nastrój, liczą, nazywają kolory, części ciała, ubrania, podają nazwy zwierząt, części garderoby).

- Stosowaną metodą jest Total Physical Response (TPR), co w dosłownym tłumaczeniu oznacza reagowanie całym ciałem (metoda nauczania języka obcego poprzez ruch).

 

 

3. KOMPETENCJE MATEMATYCZNE I PODSTAWOWE KOPETENCJE NAUKOWOTECHNICZNE

 

Podstawowe kompetencje naukowo-techniczne odnoszą się do opanowania, wykorzystywania i stosowania wiedzy oraz sposobów i metod objaśniających świat przyrody przez: eksperymentowanie, obserwowanie zjawisk, sprawdzanie, majsterkowanie, powtarzanie procedur i instrukcji oraz weryfikowanie wiedzy i odnoszenie jej do codziennych sytuacji, które dziecko zna.

            Kompetencje matematyczne są realizowane na etapie wychowania przedszkolnego miedzy innymi w postaci rozwijania i wykorzystywania myślenia matematycznego w celu rozwiązywania problemów wynikających z codziennych sytuacji.

 

Przykładowe działania przedszkola:

1. Kompetencje matematyczne:

 - codzienne zabawy w przeliczanie, klasyfikowanie, mierzenie, ważenie, rozróżnianie        stron: lewa/prawa

- realizacja ćwiczeń z programu prof. E. Gruszczyk-Kolczyńskiej „Dziecięca matematyka” (m.in. przeliczanie, porównywanie liczebności, stosowanie liczebników porządkowych, orientacja w schemacie ciała i w przestrzeni oraz na kartce, pomiary długości, klasyfikowanie, przekształcanie, rytm, następstwo czasu)

- ćwiczenia, zadania, zabawy eksperymentalno-doświadczalne, kulinarne.

2. Kompetencje naukowo-techniczne – codzienne działania:

- obserwacje zjawisk atmosferycznych, przyrodniczych

-  prowadzenie kalendarza pogody

- prowadzenie czasowych „ogródków” w salach oraz stałych ogródków na placu zabaw

- zabawy mikroskopem, lupą itp.

- zabawy z wykorzystaniem bezpiecznych narzędzi (kąciki majsterkowicza)

- zabawy eksperymentalno-doświadczalne (poznawanie podstawowych praw fizycznych,

chemicznych), plastyczne, wizualizacyjno-przestrzenne.

 

 

4. KOMPETENCJE INFORMATYCZNE

 

Dziecko w wieku przedszkolnym stopniowo i pod kontrolą wprowadzane jest w przestrzeńwirtualną, przez co zyskuje możliwość rozwijania wszystkich pozostałych kompetencji kluczowych.

 

Przykładowe działania przedszkola:

W codziennej pracy:

- wykorzystywane są narzędzia TIK (np. magnetofon, rzutnik, laptop, tablica interaktywna, komputer – w sali najstarszych dzieci)

- wykorzystywanie Internetu – oglądanie prezentacji i filmów edukacyjnych, internetowy teatr

- zajęcia z myślenia komputacyjnego

- nauka kodowania przez zabawę, nie tylko z wykorzystaniem narzędzi TIK

- warsztaty – „Kodowanie na dywanie”.

 

 

5. UMIEJĘTNOŚĆ UCZENIA SIĘ

 

Kompetencje związane z uczeniem się są na tym etapie niezwykle istotne – przedszkole to pierwsze doświadczenie dziecka z uczeniem się, w tym z uczeniem się konsekwentnym, możliwie świadomym i ukierunkowanym na osiągniecie konkretnych celów.

            Rolą przedszkola jest poznanie indywidualnych cech, preferencji dziecka, dobór odpowiednich metod i form pracy, by przygotować dziecko do różnych form nauki - pracy grupowej i indywidualnej oraz do różnorodności stylów uczenia się, tworząc dzieciom sytuacje, w których uczą się one gospodarowania czasem przeznaczonym na zabawę, współpracują przy wykonywaniu zadania i biorą odpowiedzialność za wynik swoich działań.

 

Przykładowe działania przedszkola:

- kompetencja ta jest kształtowana poprzez realizację wszystkich obszarów podstawy programowej wychowania przedszkolnego

- podczas wszelkich zajęć dzieci kształtują umiejętność obserwacji i wyciągania wniosków z własnych działań prowadzonych w przedszkolu, uczą się konkretnych zachowań i reakcji

- dzieci wdrażane są do samodzielnego zdobywania wiedzy przy pomocy różnorodnych źródeł wiedzy (tradycyjnych i nowoczesnych) oraz do współpracy i współdziałania w zespole, grupie, ale też pracy indywidualnej

- stosowanie wzmocnień pozytywnych

- praca w grupach mieszanych wiekowo – uczenie się od siebie

- praca zespołowa.

 

 

6. KOMPETENCJE SPOŁECZNE I OBYWATELSKIE

 

Kompetencje te na tym etapie rozumiane są jako zdolność do stopniowego wychodzenia poza obszar rodziny, do pracy z innymi w grupie przedszkolnej.

            Na tym etapie istotne jest, aby dziecko zrozumiało obyczaje i sposoby funkcjonowania osób w różnych społeczeństwach i środowiskach, dostrzegało różnorodność zachowań, a stopniowo też postaw. Bardzo ważne jest również wzbudzanie zainteresowania dzieci otoczeniem domu i przedszkola, zachęcanie do podejmowania działań na rzecz wspólnego dobra i pracy w dziecięcym wolontariacie na miarę ich możliwości.

 

Przykładowe działania przedszkola:

Realizacja tych treści odbywa się nieustannie, podczas wszystkich sytuacji z jakimi

stykamy się w przedszkolnej rzeczywistości, a ich celem jest wykształcenie u dzieci postaw

społecznie pożądanych:

- budzenie zainteresowania historią swojej rodziny, okolicy, kraju,

- stosowanie zwrotów grzecznościowych, kulturalne zachowanie podczas różnorodnych sytuacji, umiejętność współpracy, otwartość, bezkonfliktowość,

- tolerancja, przy jednoczesnym eliminowaniu postaw społecznie niepożądanych - służą temu tworzone przez dzieci kodeksy zachowania, stosowanie odpowiednio dobranych wzmocnień pozytywnych i konsekwencji

- nauka praw dziecka, obywatelskich, równości oraz poszanowania innych osób

- nauka patriotyzmu przez obchody, m.in. Dnia Niepodległości, Dnia Flagi

-  praca w małym wolontariacie –  udział w akcjach charytatywnych

(Góra grosza, zbiórki na rzecz hospicjów dziecięcych oraz schronisk dla zwierząt)

-  spacery, wycieczki do różnych miejsc użyteczności publicznych, organizacji (sklep, zakład

fryzjerski, poczta, biblioteka, straż pożarna)

-  spotkania z przedstawicielami różnych zawodów.

 

 

7. INICJATYWNOŚĆ I PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ

 

Poczucie inicjatywy i przedsiębiorczość należy rozumieć jako zdolność do wcielania pomysłów w czyn. Kompetencja ta obejmuje działania zmierzające do rozwoju poczucia sprawstwa przez stwarzanie dzieciom warunków do samodzielnego eksplorowania świata, eksperymentowania, doświadczania.

            Inicjatywność i przedsiębiorczość są rozwijane wielopłaszczyznowo, i co ważne, ich elementy są obecne podczas wszystkich działań edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych, w których uczestniczy dziecko w przedszkolu.

 

Przykładowe działania przedszkola:

- w ramach realizowania tych treści stwarzane są każdorazowo okazje pozwalające dzieciom samodzielnie doświadczać, eksperymentować, eksplorować (np. robienie kanapek, sałatek, szaszłyków, pieczenie, malowanie, rysowanie, wydzieranie, lepienie, układanie klocków, zabawy w piaskownicy)

-  codzienne zabawy na placu zabaw, w kącikach zainteresowań, gimnastyka

- zabawy doświadczalne i eksperymentalne

-  granie w gry zespołowe typu, np. „chińczyk”, warcaby

-  współpraca podczas stawiania dzieciom zadań do wykonania w parach, grupach czy zespołach, co pozwala im poczuć się współodpowiedzialnymi za ostateczny efekt podejmowanych działań

- wycieczki.

 

 

8. ŚWIADOMOŚĆ I EKSPRESJA KULTURALNA

 

Praca w tym obszarze ukierunkowana jest na twórcze wyrażanie doświadczeń i emocji za pośrednictwem różnorodnych środków ekspresji: muzyki, sztuk teatralnych, literatury i sztuk wizualnych. Doświadczania takie pozwalają na wyrażenie przez dziecko różnorodnych stanów emocjonalnych, wyzwolenie pozytywnych emocji, a przez to otwarcie się na nowości. Wzmacniają inicjatywę i pomagają w nawiązaniu relacji.

Przedszkole daje dziecku możliwość nie tylko poznawania i odtwarzania rzeczywistości związanej z kulturą i sztuką, ale również eksperymentowania z rytmem, głosem, dźwiękiem, ruchem, grafiką.

 

Przykładowe działania przedszkola:

- malowanie, rysowanie, śpiewanie, taniec

- wystawy prac dzieci (sala, szatnia)

-  udział w różnych uroczystościach – jako mali aktorzy (pasowanie na przedszkolaka, Święto Niepodległości, Jasełka, Dzień Babci i Dziadka,Dzień Mamy i Taty, pożegnanie przedszkola) z instrumentacją dźwiękową (gra na prostych instrumentach muzycznych)

-  udział w konkursach (muzyczne, plastyczne, recytatorskie)

- udział w koncertach, przedstawieniach teatralnych w przedszkolu

- udział w zajęciach rytmiki – 2 x w tygodniu (śpiewanie, taniec, ilustrowanie muzyki ruchem).